Ben le mimùşe, ma püsè rispèt e anca pueŝìa

Sém in mars, è apéna pasàd la giurnàda dedicàda a le dòne, el vot de mars, e me végn da fà di riflesiòn, purtròp supratüt riguàrd ai feminicìdi, cioè ai masaménti de dòne da part di so òmi: spùŝi o cumpàgni o murùŝi. Se penséva, almén mi pensèvi che, dòpu el masamént de Giulia Cecchettin, el cumpurtamént e i paròl de so papà e de so surèla, qualcòs füdès cambiàd n’la tésta di òmi. Invéce pròpi gnént è cambiàd. Ànsi par che i masaménti i sìun cresüdi. Tüti i dì se sént de quàl dòna masàda.

‘Sa na fém d’le mimùşe e regài el vot de mars quànd per tüti i àltri dì gh’è no rispèt per le dòne n’le cà e föra? So pü ‘sa dì e ‘sa pensà. Son deşcùnsa.

Fò part fin da l’inìsi d’l’asuciasiòn Donne in circolo de Caşàl fundàda nel 2010 per dà a la cità e a le so dòne ‘n’ucaŝiòn d’incuntràs per stà inséma serenamént e per ragiunà de tànti prublémi. Nel curs di àni i èn stài urganiŝàde inisiatìve d’ògni génor ànca in culaburasiòn cùi prugéti sü le pari opportunità aviàdi da l’aministrasiòn comunàl.

Ni ültimi témpi l’atività la s’è interesàda in particulàr d’l’emergénsa suciàl d’la viulénsa sü le dòne in culegamént cun el Centro anti violensa de Lod; divèrse “donne in circolo” i sèn preparàde per ütà cun cumpeténsa.

Vüna d’ l’ànime del Centro e ‘na vuŝ che rispundèva quànd le vìtime d’la viulénsa i telefunèvun l’èra Maria Grazia Scotti de Caŝàl, gran dòna, apasiunàda e atìva nel suciàl, n’le scòle, n’l’aministrasiòn. Da sémpor, ànca mént e cör d’l’asuciasiòn Donne in circolo. La truèva vöia e témp per tüt e per tüti ànca se la malatìa la turmentèva da àni. L’è mòrta, giùna, quàlche méŝ fa cumpagnàda da un sach de gént ch’i àn vursüd és viŝìn a lé e a la so famìglia. L’èra innamuràda, ricambiàda, del so Marco e di so fiöi: Arianna e Lorenzo, l’èra innamuràda d’la vìta. In vün di ültimi mesàgi, quànd la malatìa l’èra adré a distrüg-la, e lé la sèva, la m’à scrit “Come è bella la vita” cumpagnàda da una futugrafìa in muntàgna cun la so famìglia. Chi paròl chi i èn el so testamént! Se vurèvom bén, se vurém bén , mi e Grazia; la me mànca!

Per tram vìa, vò a tirà a man un àltor discurs. El vintün (21) mars l’è la giurnàda mundiàl d’la poeŝìa istituìda da l’Unesco nel 1999. L’è ànca el prim dì d’la primavéra: ‘na dàta induinàda perché poeŝìa e primavéra i stan ben inséma. Tàme i stan bén inséma al vént ch’lè vìta e emusiòn.

Ò scrit ‘na pueŝìa che ripòrti sùta:

VÉNT, PÒRTOM VIA....

// Incö gh’è un vént / che me fà pagüra / e Belvìno, el mè gatìn, / el me dögia apùŝ a l’üs.

’Na ventàda püsè fòrta la sbèrla / la finèstra d’la cuŝìna, / guàrdi föra: / tüt el mund l’è in muimént. /

Me màma la ŝlàrga i pàgni d’la bügàda / e la cànta: “Vént, pòrtom vìa cun ti”. /

Un garŝòn el rànca / sü ‘na végia biciclèta, / el cur adré al capél / ch’el scàpa vìa … cul vént. /

I ràmi del sàloŝ in giardìn / i dundùlun tàme fiöi in baŝigaröla, / el pèrsogh el sparpàia fiüri dapertüt: / l’ària e l’ort i èn tüti ròŝa. /

El stermìsi èl m’è pasàd, / el vént l’è ‘n amìŝ schersadùr, / ghe piaŝ fa quàtor sàlti in cumpagnìa. /

“Vént, pòrtom via cun ti” / … sàri i òci / me par pròpi da vulà. //

Ànca la malicunìa l’è vulàda vìa. Gràsie , pueŝìa (cun la rìma!).

Ciaù!

DIZIONARIETTO

Apùŝ a l’üs: dietro l’uscio

Baŝigaröla: altalena

Bügàda: bucato

Descùnsa: molto turbata

Dögia: osserva

Incö: oggi

Pàgni: panni

Pagüra: paura

Rànca: arranca

Sàlos: salice

Sàri: chiudo

Sbèrla: spalanca

Schersàdur: giocherellone

Ŝlàrga: stende

Stermìsi: spavento