Des ghèi e via andà ai butighìn d’una volta

Gh’èra miga bisògn da fa tanta püblicità. Ne föra da l’üs ne in vedrìna gh’èra miga gnanca ’na scrìta, un sègn. I fiöi picinìn, ca forse e senŝa forse j èrun i ünich client, i sèvun indue ’ndà. Sa tö. Des ghèi, mama e papà, j a pasèvun sémpor, senŝa tant dumandà. Magari un qual casul, ma tüt f’nìva sübot.
Una bèla bagulàda cun di amìs, la m’ha fai stà püsè ben. Sèm andai indrè püsè da stant’àni, quand s’èrum a le prime elementar da le suore Salesiane, quéle ’d Santa Cabrini, chi fèva gula al taulìn ad madre Cunegonda cun tanti bonbi. Le altre dù clàs, a l’Ana Vertua Gentile cul maèstor Cremaschi, ca i gh’èvun apupiàd una bèla sculmàgna. Par riguard la làsi lì.
I bonbi da Carnesèla sul canton d’la strada ca purtèva a l’uratori, quést la duménica, prima d’la dutrina e pö al cine dai Padri . Föra via, prima d’andà indrén al curtìlòn un’ugiàda da Madaléna e pö, inàns’ cui àni, al barétìn cun la siura Žina. Incö gh’è un bar tame tanti a Cudògn.
Gh’èra anca Nerìna – tame na ricudèva Santìn, prima dal macelàr visìn ai scol pö Maria de l’Orte in cürva pr’andà dai suor Tundini (chi - tame n’ha ricurdad Liliana - gh’èra suorAdele), indue ura gh’è un bèl piasàl, chi at tudèvi la canéta da sgualìŝia c’at birlèvi ’ndrén a un limòn, brüsch brüschént, e ta ciücièvi pr’un bèl pò. Risültàd : fàcia mustulénta e dü barbìŝ aturn a la buca.

Miga dasmenteghémos al butighìn sü la dèstra pr’andà in cièsa d’la Trinità, cui dü pechìn pr’andà indrén da la purtìna c’la gh’èva i sò àni, tame quéla c’la fèva ’ndà, par chi gnèva da San March, d’invèrn, i pìr cot scutént, da la Buschia, sül fugòn föra da l’üs d’la butìga.
Par quèi dal riòn ad San Roch – n’ha dit Franco Debe – “la sosta ubligàda l’èra suta ’l Madunìn, a la butiga da Fiore, in via Diaŝ – buna la farìna castégna cun la canéta ad rigulìŝia, ma anca i tripulìn e i brut e bon”.
Quéi ca stèva a la Maioca - la žia Pina ca tüti i sàbot la ma telefunèva in RadioCudògn pr’al dialèt e le nuità d’una volta magari dal sécul pasàd – dis ca gh’èra la diàula, al sò om la ciamèvun Cìrio e prima d’la prima guèra mundiàl cun la cariöla, tüt’ì dì la gnèva sü a Cudògn cargàda ’d vèrdura e früta d’la sò urtàja ca i fiöi e mig’apéna lur, pare c’la druèsun tame materia da scambi : stràs putòst che fèr vèc’, védor e quant’àltor.
La bunamàn ca incö igh disùn la paghéta, la gh’èva da vés asè par tüt i tò visiét. Roba da poch, un qual dès ghèi nè.
Incö, pr’esémpi, indu gh’èra la macelerìa ad Mèlu, apéna dopu gh’èra stai sü i Coràdi, pr’andà in piàsa dla cesa Granda, tüt o quàsi l’è restàd istés, tame lucàl, natüralmént gh’è pü al valt bancòn cui quàrt ad vàca tacàd ai sufìt cui rampòn, o la curtèla èrtega o ’l resghìn par taja i os, prò Filìpo, giùn me l’aqua, c’al riva dal Cremàsch e incö da Burtùnogh e ca ’l fa ’ndà la ciculatéria ciamàda cent’utànta (parvia d’la cuperativa o l’asuciasiòn ca g’ha dadré ai spal), cun d’le bèle giune ciculatère, al pàr propi al butighìn d’una volta.
È cambiàd la qualità dal prudùt e natüralment i prési, ma tüt sumàd pudarésun dì ca l’è la stésa roba. Gh’è una divèrsità, sa vurém dila tüta: la duménica disnà, quand ca i fiöi i van a l’uratòri, la ciculatéria l’è saràda sü!
Incö, a parte c’ultima chì, ciuè la ciculaterìa ’d Filìpo, tüt è sparìd! Un vér pecàd , né!

DIZIONARIETTO

Butighìn = negozietto

Üs = uscio, porta

Casul = broncio (di bimbo senza lacrime)

Spartì = dividere

Bagulàda = chiacchierata

Bonbi = dolcetti

Fugòn = caldaia per il bucato

Tripulìn = zuccherini di forme e colori vari

Brut e bon = dolcetti malfatti

Urtàja = ortaglia

Ghèi = centesimi

Rampòn = ganci di ferro