El premio Nobel a chi à inventàd la lavatrìce

Incӧ l’è ‘na bèla giurnàda de sul. Cambiarò i linsöi, i a lavarò insì i a ŝlargarò a sügà föra a l’ària. ‘Na machinàda cun detérsìu prufümàd e amorbidénte e in un’ùréta la bügàda l’è finìda. Ma ò fài i cünti sénsa l’ost. In chèl caŝo chi l’ost l’è la lavatrìce ch’la funsiùna no. ‘Sa gàla? Schìsi tüti i butòn, ma gnént da fa. La se möu no. La par un mül che fà i caprìsi. Teléfuni al tècnico di riparasiòn, el vegnarà dopudumàn perché prìma el gh’à témp no. ‘Sa fòia? A lavài a man gnànca a pensàgh; savarési no da che part cumincià.

Me se fèva quànd gh’èra no la lavatrìce? Me végn in mént quand me màma la fèva la bügàda d’la stemàna. Che lauràda! Tuchèva pumpà l’acqua da la trùmba in curt; impienì el segiòn; fa muià i pàgni vùnci; ‘nsaunài e spasetài cun la brüs-cia sü un as de légn. Intànt se fèva bùi l’acqua nel fugòn; a füria de bùi sü e bùi şù, se culèva la sénor travèrs el cularöl e i pagni i sé lavèvun. Pö i se stendèvun süϋ còrde tiràde in curt, tegnùde in alt da fursèle. Gh’èra ‘na gàra fra le dòne a chi metèva föra i pàgni püssè deŝmurbàdi. P’rò, safèt safò, quàlche balunàda de fiöi che giughèva in curt l’andèva a finì cùntra le furséle e tüti i pàgni i caschèvun in tèra. Gh’èvun da sént la lavandéra! Quànti ŝberlutòn al prim fiöl che capitèva sùta i ung! Me mama la fèva bügàda el martedì (el lündì l’andèva al mercàd); la levèva sü bun’ùra per fà fögh sùta el fugòn e a meŝdì la gh’èva bèle i pagni slargàdi. D’estàd dòpu un pàra d’ur i èrun süti e lé, al dubàs, i a stirèva cul fèr cui brasch e i a metèva sübit ni caséti. A la sira l’èra stràca morta e la fèva fadìga ànca a bufà. Me papà èl ghè disèva: ”Te püdèvi no stirài dumàn?”, ma lé l’èra fài da fréssa e tüti i st’màn l’èra la stésa menàda.

A chi à inventàd la lavatrìce tucarés dagh el premio Nobel. L’è stài ‘na truàda ch’ à fài bén a le dòne püsè che tànti discùrsi. Par che la parità fra òmi e dòne la sìa ‘rivàda finalmént, gh’i fài a caŝo che n’le publicità a la televiŝiòn adès l’è l’om che làva, stìra, cüra i fiöi, fà da mangià, néta i bàgni... intànt che la dòna la ripòŝa? Mah! El dirìto a la parità l’è ‘na ròba séria e el pàsa ànca atravèrs l’ütàs ni mesté de cà, prò l’è supratüt nel rispèt vèrs le dòne, n’l’amùr sénsa viulénsa, n’l’uguagliànsa di rapòrti e de danè ni pòsti de laurà. Son partìda da la bügàda e son ‘ndài a finì nel discursòn d’la “parità di genere” tàme se diŝ adès. L’è giüst parlànu e supratüt edücà i giùni fin da fiöi, ma gh’ém tüti da imparà. Adès la piànti da fà la prédica se no la menàda la végn trop lùnga e la stüfìs. Se rilegiarém tra quàlche stemàna. Ciau.

DIZIONARIETTO

Bràsch: braci.
Brüs-cia: spazzola ruvida.
Cularöl: grosso colino.
Deŝmurbàd: pulito.
Fa muià: mettere a bagno.
Fugòn: apparato per scaldare l’acqua.
Furséla: lungo bastone biforcuto.
Linsöi: lenzuola.
Menàda: storia.
Safèt safò: ogni tanto.
‘Sa fòia? Cosa faccio?.
Ŝberlutòn: schiaffoni.
Segiòn: mastello.
Ŝlargà i pàgni d’la bügàda: stendere i panni del bucato.
Trùmba: pompa a mano. Vùnci: sporchi.