Giošino, Stefanino e Painèl a la fera ’d Cudogn GUARDA IL VIDEO IN DIALETTO

Apèna finìd la guèra gh’èra un sach ad rob da sistemà: trà in pè i müri, i punti, i strad e i cà. Al laurà al manchèva no e i sa dèvu tüti da fa par purtà a cà un quaicòs da met sul tàul par la famiglia. Giošino, Stefanino e Painèl i fèvu i müradù a giurnàda. Giošino l’èra quel che gla vidèva indrèn pusè ben: saurìd a parlà e pièn da spìrit, l’èra un umètu ad gran cumpagnìa. Stefanìno l’èra püsè seriuš ma un gran lauradù e un om timuràd dal Signùr, in da cal mèntar che Painèl al našèva no trop al füm di candìl, l’èra bon da cavàsla un po’ dapartüt e sèmpar cun la lèngua prùnta.

I tri soci i sunèvu in dla banda ad Sena: Giošino la trùmba, Steu al clarìn e Painèl al pistunìn. A sunà e marcià vignèva sed e l’èra quel che Giošino e Painèl i cerchèvu: parchè i sgagnèvu no al vin e a fa baldòria ièru sèmpar prùnti.

A la fin di ani Quaranta ien ‘ndai a fa un laurà a Piašensa. I partìvu in biciclèta al lündì e i vignèvu a cà al sàbat: i gh’èvu da met in sicurèsa i palàsi periculànti e bumbardàdi, i tirèvu sü i pai e i fèvu i seš ad legn tüt atùrn a l’abitasiòn par fa andà indrèn nisün. Ben, un bèl dì ièru adrè a vuidà una cantina quand in meš ai rutàmi iàn truàd una radio, una bèla radio ad legn grosa tame una televišiòn dal dì d’incö. Giošino l’ha pers no l’ucašiòn e l’ha purtàda a cà.

A nuémbar i gh’èvu poch e gnent da fa, l’è stai insì che Giošino n’a trai lì vüna di so: «Fioi, andèm a Cudogn che gh’è la Fera. Ìu mai vist che truèm da vend la radio?» Dèto fato, ièn saltàdi süi biciclèt e via. L’è che, rüàdi al Doss a Mirabèll, la röda ad Giošino l’ha ciapàd una büša e la radio l’è rigulàda in dla rùša piena d’acqua. Cal dì là šlèva i crovi e nisùn gh’èva vöia da bagnàs cul ris-c da ciapà un cavròn: i s’en guardàdi in facia e, vist che ièru in bal, ièn andai istéss a Cudògn cun l’idea da ved che aria tirèva a la fera: šladi mè bisi, i s’en fermàdi in dla prima ustarìa ch’iàn truàd e iàn urdinàd una stafa pr’ üna: «Aah che spasi!».

Ciàpla da ‘d chi e metla da d’là, un trapanànt pugiàd al banc ià slumàdi e l’a tacàd butòn: «Neh, viòltar sìu di müradù?». E Giošino: «Ma gh’è mal!». «Va interesarès no un camiunsìn?». I tri soci i s’èn guardàdi in facia sensa drèu bùca. Ad soldi in sacòcia a g-nèvu miga, nisùn di tri s’na ‘ntendèva ad mutùri e tanto meno i pensèvu da crumpà un camion: caregràsia a ‘ndà a laurà in biciclèta cun la bursa di féri sül portapàch. Prò, titorla midarla, i gh’an dai da trà e l’an tegnüda in pè. E quel là ia mulèva pü: «L’è no nöu ma al gira cl’è un piašè!». E al cüntèva sü cume ‘l mutùr l’èra stai druàd. Dopu un po’ chi ciciarèvu, Giošino, c’l’èra sempar quel che parlèva par tüti, al g’a fai: «Lü m’la cünta bèla, ma mi son Tumàš: am piašarès gnalmà vèdal al camiunsìn».

Al trapanànt l’ha šberlàd i ögi: l’èra propi quel c’al spetèva da sent. «Ma putàrdia! Ndèm, ‘ndèm in piàsa, vignè adrè a mi». I quàtar i van e ‘l camiunsìn l’è là parchegiàd in d’un cantòn a l’umbrìa cui vedri bianchi ad brina: al padròn al drèu la purtèra par fag ved i cumàndi, pö al drèu al còfan: «L’è un Doge, al patìs no al fregg e al sa ferma mai».

Giošino al sa šbàsa par guardà ben sùta e al fa i mochi cun la buca tame a dì che l’è propi a post, pö al gira intùrn e al tùca prima quest e pö quel, da chi e da là, al ga dà un’ugiàda ai gùm e al sa ferma a guardà la targa. E ‘l trapanànt: «L’è no trop vegg e l’ho sèmpar druàd mi». In da cal mèntar sa fa avanti Painèl: al sa šbàsa e cun la man al tùca al tüb da scapamènt c’al gnèva föra meš stort tame un bìs: «Siùr, ma cal sìful chi che rob’èl?». Al padròn tüt d’un bot l’è diventàd rùss mè un bišiòn: «Cal rob lì l’è un bel sìful tame ti!». E Steu, che l’èva gnamò dervìd bùca: «Siùr, cal ma scüša, ma quel che suna al sìful son mi».

DIZIONARIETTO

Trà in pé: buttare in piedi

šlèva i crovi: gelavano anche i corvi

šladi mè bisi: freddi come le bisce

sìful: stupidotto, ma anche clarinetto

našà al fum di candìl: andare in chiesa

pistunìn: tromba in mi bemolle

šgagnà no al vin: bere più che volentieri

ciapà un cavròn: prendersi una bronchite

una stafa: bicchiere di vino

che spasi!: che sollievo!

trapanànt: furbacchione

šlümà: vedere di nascosto

tacà butòn: attaccar discorso

caregrasia: meno male

dagh da trà: stare ad ascoltare

gnalmà: prima

pütàrdia: perbacco

Doge: Dodge, camion militare americano