I 60 candilìn dla cursa de Vori, storie di curidùri e amìsi al bar

Biciclette e campioni alla gara della sagra: martedì 27 agosto torna l’appuntamento

È pasàd sesant’ani e Giuàn Bufèli al martedì dla Sagra al sarà amò in piàsa a ved la cùrsa. In di ani Cinquanta al curìva in biciclèta cui “Allievi” dal San Clumbàn ma al s’ alenèva quand al pudèva parchè prima gnèva al laurà. A San Giuanìn al finìva da laurà un’ùra prima par vegn a cà a ved almén l’ültim gir. Adès al gh’a nuant’ani e al gh’a pü bisogn dal permès.

La cùrsa de Vori l’è sempar stai un spetàcul, fin da quand l’è nasüda grasie al Baladù e al Tàtu, che cul sindich Domenico Sinsalìn ian trai in pè al “Trofeo Comune di Orio Litta”. Ièru i ani ad Gimondi c’al vensèva al Tour dl’Avenir e al Gir d’Italia, la nasiunàl di diletanti la sa alenèva a San Clumbàn e a Chignöl i fèvu al “Circuito degli Assi”. I di nosti paiši la gent la ‘ndèva mata pri curidùri.

Il dialetto sul "Cittadino" I 60 candilìn dla cursa de Vori. Video di Pierluigi Cappelletti

La cursa l’èra anca una scüsa par beu dü bicéri da quel bon, cume fèva i soci ad Sena: Batista al barbè, “al Pip” e Giuanòn a cà da Dino al Marnìn, c’al tirèva sü un bel butigliòn ad vin d’üga. Nisün vidèva l’arìu, ma ièru cunténti mè una Pasqua.

I curidùri i fèvu deš giri: šù dla Venera e sü dal padül d’ Uspedalét. A Sena, al “Dadu”, al “Gnegne”, Rosolino, Ignasio e Antonio Cerioli i incitèvu al grüp c’al vultèva in ver Vori par rampegà sül valòn ad San Šen a tüta bira, pasà in piàsa e lancià la vulàda. E i primi ani a l’ültim gir sa rampeghèva adritüra al Belfusìd!

Par quarant’ani ha urganišad la gara Pierìno Marchesi ad Livraga e la piàsa l’èra un via vai ad gent indrèn e föra dal “Bar Sport”, cui curidùri che sa cambièva suta i finèstar di cà. Tresa al panetè l’èra a bot a taià al salàm cot preparàd quand gh’èra amò scüri: quaranta salami ad tri chili l’üna i vulèvu via tame rid, cuì micòn ad pàn fresch fai che sfurnà e tanti i crumpèvu salàm, turta e dù butili ad vin bon da purtà a cà.

Vori l’èra tüt in subùglio: Buriàn al cerchèva una bèla fiola da fa la miss, i cumercianti i mitèvu sü i premi ai traguardi vulànti e a la memoria d’un qual amiš, anca l’ültim clasificàd andèva mai via sensa gnent in sacòcia. I soci dla Pro loco ièru a bot: sui machìn dla giuria e a met la gent cui bandierìn in di tri paiši.

Aldo Pesòn cul microfono in man l’èra sul car a l’arìu: al sèva a memoria i numi di curidùri e i piasaménti ch’ ièvu fai in stagiòn, quand manchèva un para ad giri a la fin al legèva l’ “Albo d’oro”: Edoardo Piazza e Ceruti Roberto iàn vensüd dù volt a testa, pö Tonoli, Walter Delle Case, Casagrande, Volpi Secondo, Ettore Manenti dl’ “Alimarket Rizzi” l’an che Bugno l’è rivàd sest. E quand al fèva al num ad Luca Colombo, prim in dal ’91 e ’94 e sempar par distàch, gh’a manchèva poch che ga vignèva i ögi lüstri. A Vori ha vensüd Eddy Ratti e anca Arazzi, l’an che Marco Villa l’è ruàd tèrs.

Quand Buriàn, Gigèto e soci i tirèvu i cord, in via Mazzini rüèva un mar ad gent che sa calchèva cuntra, tüti a šlungà al col tame i och par ved al prim che spuntèva föra da la piàsa, e alùra sa mitèva in meš al traguard Pasqualino a futugrafà l’arìu.

E da Zanìn da part al strisciòn l’èra un indrèn e föra ad tifùši cui butìli d’acqua, bicéri ad vin e sànguiss. In dal 1998 l’ urganišasiòn l’è pasàda in man ai “cadnàsi” dl’ “Orio Bike” e a fa al diretùr ad gara ho ciamàd Lašarìn ad Mirabèl c’al pretendèva da viagià su un’auto scaputàda. Em truàd una Golf grasie a Gino “Autoberetta” e al Marièt al pasèva in meš a Sena in pè in diviša cun la paléta in man cume quel che cumandèva al Gir d’Italia! Al prim diletànt a vens a Vori l’è stai Ogliari Agostino dla “Salus Seregno” in dal 1964, l’ültim l’è stai in dal 2006 Formentelli Alessandro dla “Palazzago”.

La cursa l’èra diventàda una bugàda trop cara, insì al post di diletànti em fai cùr i “amatori”. Tüt un oltar para ad mànagh, pro è ruàd Gianmarco Agostini e Claudio Chiappucci. I tempi ièn cambiàdi: i tifùši d’una volta ièn diventàdi vegi, i giùn i van adrè püsè al balòn che ai biciclèt, ma a Vori gh’è no la Sagra sensa la cùrsa.

E par ricurdà i bèi tempi, da ranìn ad Sena e cadnàs de Vori adès va cünti questa.

Vò a Sena e vedi Bigìn Sabiòn setàd föra dal “Trianòn”. “Oè Bigìn e alùra?” “Alùra sém chi. Nèh, ho vist pasà la cùrsa ad Vori ier...Che cùrsa! I ’ndèvu mè danàdi!” E mi: “Si, l’è stai propi bèla, ièru pusè ad cent deš.”

E Bigìn al cumincia. “Un an sèram mi, Nucént, Bùda e Bèrtu, quel che stèva a la Cùrt. Ben, sèram al Gabiàn a strepà al piant. Quand em finìd, em ciapàd la biciclèta par ven a cà. L’è che prima sém fermàdi al Bosch a bagnà al bèch. Dopo un para ad tasin ad rùs, em traversàd la Camàta, sém rivàdi a Vori e sém capitàdi propi in dal mumént che pasèva la cùrsa. Vara... em pensàd, fermémas a ved un para ad giri. Ma salta sü Nucént: andém prima da Gabriél a beu un bicér!”

Ben, vöt savènu vüna? L’è andai a fini ch’ em vist un bel gnént, em vist gnanca un curidùr! Em tacàd a beu e a sinsignà Bùda. “Francòn fa ’l mort!” ga dišèvam. E intant che i avantùri dl’ustarìa ièru andai föra a ved pasà la cùrsa, lü al s’è trai in tèra šlungàd šù tame un bis. Lungh cùm l’èra, al tignèva tüt al pasàgg, la léngua föra e i ögi inversàdi indrè...

“Fiöi, fiöi vignè chi, Francòn al sta mal!” Al vušèva Nucént cun la fàcia starmìda. Ma… cuiòn, Gabriél al sa tignèva la pansa dal rid e chi avantùri là iàn bucàd no.

Fato stà che sém stai tüt al dubàs in dl’ustarìa a beu e a rid. Quand sém gnüdi föra a ciapà i nosti biciclèt pr’andà a Sena, di curidùri e dla cùrsa ad Vori gh’èra pü gnanca al füm!

GLOSSARIO

Trianòn: osteria di Senna.

Sinsignà: stuzzicare

La Camàta: Lambrinia

Al Bosch: località Bosco Alberone

Gabiàn: Le Gabbiane, località in golena di Chignolo Po.

Belfušìd: Belfuggito, salita delle colline banine

L’è una bugàda: è una gran confusione

Tüt un oltar para ad managh: tutta un’altra storia

Andà mè danàdi: veloci come dei pazzi

Baladù e Tatu: soprannomi di Angelo Donati e Pasquale Montanari.

© RIPRODUZIONE RISERVATA