La parola agli animali: la vita grama d’un vedél ciamàd dersèt

Ve salüdi, anca se so no cume me se ciami. Quand i me tiru ‘n bal, i dišu ‘duma un nümer e ‘nsì me sa de ciamàm dersèt: l’è un num o ‘na scumagna un po’ farloca, ma sa g’hoia da fagh? La sulfa prò l’è che so gnanca chi i èn i mè, vist che i m’han purtàd via quand sèri propi picinìn. L’è brüt, me püdarì ‘maginà, ma la m’è ‘ndai insì.

La roba pegiùr l’è che son saràd sü tra quator fèri; diši vün de nans, vün de dré, vün da chi e vün da là, e pödi mövem no: ho sentìd ‘na volta ch’i dišèvu ch’la fan per la mè cicia, insì la rèsta bèla müšina, non ièrtega, se no dopu la sarés miga buna. Mi gh’avarò da vés müšìn: i capìd la rešòn d’la mè vita? E per restà bèl tener, ‘me prima roba gh’avarò miga da diventà vég: che furtüna n’è, i me vöru ‘nsì ben che i me rispàrmiu tüte le le menàde de quand, sücéd, se diventa un po’ rembambìdi, me diši violtri.

Vist che son saràd sü, pödi gnanca fa ‘n girét n’i campi ‘nséma ai mè amiši: prim perché de amiši gh’n’ho miga, secund perché se no paciarési l’erba bèla vèrda e frésca. Sèt mat? Dopu se no me farési a pacià amò i pastòn che i me dan quèi che me birla ‘nturn e che i én i mè padron, me sa. A mi piaš no, prò pudarò miga mör de fam, giüst? E sicume son semper fèrm, de aria buna na bufi mai, sto nel mè giüs e pö son a renta a un muć de altri “nümeri” ‘me mi, i me bumbardu de medešine o qualcòs del géner: pensi ch’la fan per el ben so, diši di mè padròn, forse per el me ma no de cért per el vost.

La roba da rid l’un’oltra. Chi ‘ndren se parlém cun la nosta lengua, che a violtri suna “Muuuu”, “Meee”: la ciamì “muggire” e la capì no, ma nüm sì. Insì ho savüd che un bel po’ de ani fa, gh’è stai vün che ‘l se ciamèva Darwin. Lü un num gh’l’èva, beato lü. En sustansa el dišèva che ‘duma chi se ‘bitüa püsè, chi s’adàta mèi a ‘l so ambiént el viv, non el püsè fort. Anca se l’èra stai ciapàd un po’ per mat, pö quasi tüti han dì che ‘l gh’èva resòn. Prò a mi me turna no del tüt. Cum’èla che mi e quèi ‘me mi, che violtri ciamì vache, bö e vedéi, sem insì tanti al mund quand sem tüti ‘mbruiàdi, schisàdi, sfrütàdi e a la fìn cupàdi per fagh bistèche, büšéche, rugnòn, fidòg e altre robe che ve piàšu tant? Me sa ch’l’èra mèi restà selvàdeghi e cuntenti ma ves de meno, ve par?

De quèi ‘me mi, ho sentìd, al mund ghe n’è a spane un miliàrd e méš e stés discurs val anca per pui, gnimài e dunéi, tant per tirà ‘n bal oltri furtünadì me mi. Beati quèi vegnüdi prima de mi alura, che anca si sgubèvu n’i campi, almén i vedèvu ‘l bèl sul, i pacèvu erba e fén e i stèvu al mund el temp che màder natüra l’èva pensàd per lur, anši per nüm: ciué ‘na vinténa d’ani, miga poch me mi.

«Oh va là, ciapa sü el numer dersèt, tuca a lü: tirel föra e rüsol sul camion, ch’l’è bèle da un po’ che quèl là ‘l spéta e miga che ghe brava ‘dre». I capìd adés? Gh’o da ‘ndà, l’è rivàd el mé mument. E vöri no dila gròsa, ma i mandu al patibul anca mi, l’è la mè Stemana Santa disém: gnanca a fal aposta propri ‘me quèla de nos Signur. Sì, nos Signur, perché se lü l’erà l’Agnél, mi son duma un vedél. E sem tüti so fiöi, anca se per violtri miga tant.

DIZIONARIETTO

saràd sü: chiuso

vün de nans: uno davanti

bèla müšina: bella tenera

pacià: mangiare

ièrtega: spessa

rüsol: spingilo

brava ‘dre: sgridare