Le urendìŝie del mund e la ricèta de l’armunìa VIDEO

Ve dìŝi la verità: son pròpi descùnsa a véd e a sént tüt quèl che sücéd nel mund: guère, viulénsa, miŝéria, ingiustìsie, cativéria. Ànca la natüra safèt safò la trà in pé diŝàstri, alüviòn, teremòti cun tànta pòra gént che mör o pèrd tüt quèl ch’la gh’à. L’è no che prìma l’èra tüt ròŝe e fiùri, ànsi. Bàsta che pénsi che me nònu Basàn, el papà de me papà, l’è mort n’la guèra del 15-18; che quànd son nasüda mi me papà l’èra in guèra, in Grecia. L’è vegnüd a ca’ che ghèvi quatr’àni. Quànd el m’à vist l’à dì: “la par un tupèlu (un topolino)” e mi per lü son sémpor stài el so tupèlu. Carrra el me papà!

Quìndi duarési avè imparàd che sücéd sémpor tànte urendìŝie, ma me abìtui no ai fiulìn che mör de fam; a le dòne masàde dài so omi; a la pòra gént che scàpa da ca’ sùa per cercà in un àltra pàrt del mund libertà, laurà e dignità e invéce la tröva òdio e depurtasiòn.

‘St’estàd ò scrìt ‘na poeŝìa–preghiéra che ve ripòrti

MATERNITÀ

//‘Na gìta in biciclèta / in senté urlàdi da fòsi / e filàri d’pirèle, / ària de campàgna / culùri d’estàd. /
Incùntri divèrsi “madunìn” / d’antìca devusiòn: / fò un ségn de crùŝ. / In méŝ ai ŝgiavòn / ‘na ceŝìna un po’ scalcinàda. /
La pòrta l’è vèrta, / vò indrén / un masulìn de papàveri / ris-ciàra l’altàr. /
La védi: / la Madòna / ch’l’alàta Geŝü. /
La m’encànta / una Màma cul so fiulìn ch’el ciücia da Lé. /
M’enŝenòci: / Maria, Màma nòsta del Cél, / dà el lat a tüti i fiulìn / fà che pü nisün / möra de fam./
Dü lagrimòn, / el sul, / föra, / mi a süga. //

Per natüra son no ‘na caragnùna, ma quànd lè trop l’è trop.

‘Sa pödi fà? Son apéna un tupèlu picinìn, ànca se cùi cavéi biànchi. Pödi apéna pregà tàme diŝ sémpor un Papa imméns tàme Francesco. Signùr guàrda ŝu; dì a to Màma da pensàgh Lé.

Me sénti in débit vèrs tüta la suferénsa del mund; son furtunàda e ringràsi la Pruidénsa. Ànca incö, ( l’è sàbot intànt che scrìvi) ò pasàd ‘na giurnàda stüpénda. Tàme ògni sàbot mi e ‘l me om ém fài el tradisiunàl radùno a cà nòsta cun tüti i nòsti fiöi, neùdi e növi arivàdi (per el mumént sém in dersèt, pö...). A la fin sém stràchi mòrti, ma l’è la nòsta felicità védi e sénti ciciarà tra de lur tüti inséma in armunìa.

Incö ò preparàd da mangià pàsta faŝöi e patàti, ch’ò fài cöŝ in dù pignatùne perché vüna l’è no asè.

Ve scrìvi la ricèta: ò fài sfriŝ quàlche garòtula cun la sigùla, ò mis tànti patàti, i faŝöi (i burlòti), el bröd, la sàlsa, el sal e ò fài bùi per un’uréta. Dòpu ò schisàd i patàti, ò mis i macherunéti ciamàdi paternòster (méŝ èto per persùna) e ò fài cöŝ per vint/vinticìnq minüti. È vegnϋd ‘na cunsisténsa bèla cremùŝa; ‘na furmagiàda abondànte e tüti i sèn sperlecàdi e ersustàdi. Quaidün à mis ‘na spulvràda de pévor che ghe dà el murgiùd.

Dòpu è stài asè per sudisfàn quàlche féta de salàm, prosciùto, furmài cun patàti (amò!!), curnét e spinàsi. Per pustà la bùca gh’èra la früta e la tùrta (el Pane degli Angeli) fài da me ŝénor Enrico.

Son no ‘na chèf, ma par che i cliénti i màncun mài.

Se legiarém la pròsima vòlta, magàri cun un’àltra ricèta.

Ciau!

DIZIONARIETTO

Asè: abbastanza, sufficiente

Deŝcùnsa: turbata

Caragnùna: piagnucolona

Ch’l’alàta: che allatta

Ciücia: succhia

Dersèt: diciassette

Ersustàdi: hanno provato piacere

Madunìn: cappellette

Murgiüd – Lüghìd: brioso

Pignatùne: grosse pentole

Pirèle: pioppi

Pustà la bùca: sistemare la bocca (provare gusto)

Safèt safò: ogni tanto

Sfrìŝ: soffriggere

Ŝgiavòn: erba infestante

Sperlecàdi: leccati i baffi

Tàme: come

Trà in pé: combinare

Urendìŝie: cose orrende