Sui social i scrìvun parulàs cun di parulon: dietro la tastiera siamo più cattivi?

Ogni lustro cambia gusto», la disèva quand ca l’èra in vita, la mè misèra, Rina, cun la sò bèla cadénsa cantilenàda cremunésa. Difàti d’alùra a ‘ncö j èn cambiàd anca quéste, a dì ciuè ca gh’è ‘na bèla, sustansiàl diferénsa, mi crédi mudèstamént, da por manüalòn ad basa cultüra, tra parulòn e parulàs.

I man dit ca sü c’le diaulerie dal dì d’incö ch’igh dìsun “ i sòcial “, ma ca par mì ca son miga ‘n tecnulògich a j èn tüte nuità, l’è miga tant difìcil, lég paròl e parulàs catìu.

As pöd lég anca tant’àltor, tame i m’han fai lég sül cumpiüter. Adritüra ufèse date gràtis a gent ca, dal volt, im dìsun, na san gnént. Sa capités a mì, sarési in di pastìs.

Quand ca s’èri fiöl o apéna giuv’nutél, cui calsòn a la žuàva, i “ciàpa càca” parchè j èrun strét apéna süt’al snög’, bén, gh’èra di paròl, tame i m’èvun fai imparà don Pepìno e don Enio a l’uratòri - ca incö ritégni cun l‘età giüstamént -, paròl ca dèva fastidi, par druà ‘na paròla discréta, ca prò sa gh‘ésum da cunfrutài cun quéle dal dì d’incö, ciuè dopu pasàd la cinquanténa, quéle là j èrun o i pudarésun és tame fiur prufümàd e delicàd.

Alura ‘na qual saràca, un qual mòcul al gnèva föra da buche üse a laureri pesànt - miga par quést giustificabil - d’un quàl manüalòn, “paròl da car’tè”, prufesiòn sparìda, opür da magüt - miga nal séns dispregiatìu da chi masté chì.

Incö gnanca pü lur ia dìsun pü e m’na scüsi cui tanti amìs ca i fan chi laurà chì e ca ho mai sentìd dì!

A chi témpi là, nè, son cunvìnt ca quéi ca sacraméntèva, poch o gnént adritüra, i s’èvun al significàd ad quél ca j èvun dit; al riferimént ai nòsti e sò Sant e ’mén che méno al Padretèrn, cun tüt al rispét e l’amur ca gh‘ò par al nost Divìn Creatùr o i sò delegàd prutetùr.

Che rebelòt ura. Sarés miga temp da dagh un tài. In particular ai giùn: gh‘è tanta bèla ròba in gir da véd, fa e désfà sensa duè métos in mustra cul pég’. Le sculmàgne - ad esémpi - a j èn miga nasüde iér. Quèle d’incö igh tìrun adré gnanca i savàt.

Difàti vün c’al cambièva baràca igh disèvun “magat’lòn”. Incö düsà quanti i g’avarésun da vès ciamàd insì, suratüt quéi ca cambìa baràca ad ogni buf ad vént.

L’elenc a l’è lungh. Le parulàse, as fa par dì, j èrun iér tame: desgrasiàd; lendenòn, piög’, cücümor, piangìna, fighèta, laché, lecòn, lecacül, tegnòn, spitìnfi, sguàngia, sòcula, tarlüch, e via via ‘s pudarés andà inàns fin a dumàn matìna!

Par quant riguàrda ‘l dì’ d’incö, ura c’agh pensi ben, am rifiüti da scrìu gnanca vüna dle paròl legiüde sui “ sòcial “. Im pàrun tròp udiuse, catìve, vulgàr. Pö, par piasè, un quaidun al g’avarà da spiegam sa s’n’inténdun par “sòcial”!

Ma vöt mét cal “mangià pan a tradimént” a ‘n vuianòn magari anca sa l’è tò fiöl cun... bén lasém’la lì, nè, anca sa m‘è gniüda la vöia da fa un qualcos par cumbàt c’la brüta roba chì, ma sò miga due cumincià.

Intant av salüdi par “slaciugà” miga e senža “fà ‘l cujon o ‘l tavàn par pagà miga ‘l dàži”.

Ciau, né!

DIZIONARIETTO

Misèra = suocera

Mòcul= bestemmia

Saràca= bestemmia

Magüt= edile tuttofare

Sculmagne= soprannomi

Magat’lòn = burattinaio

Sguangia= prostituta

Tavàn = tonto

Vujanòn = scansafatiche

Rebelòt= confusione

Fighèta = effeminato

Pitinfi= schifiltoso